Recept voor Radicale Vernieuwer? Een sterk concept en een toegewijde vrijwilligersploeg

Ons project Solikoop won de juryprijs van de Radicale Vernieuwers 2024. Dit is een tweejaarlijkse wedstrijd van de Sociale innovatiefabriek. Radicale Vernieuwers bouwen aan nieuwe oplossingen voor inclusie, klimaat, mentaal welzijn, armoede, … Ze zetten radicale ideeën om in een nieuwe realiteit, en maken zo een verschil voor velen. We zijn zeer trots dat onze coöperatie met het solidair winkelmodel deze prijs gewonnen heeft.

Hoe we het voor elkaar kregen? Dat vertellen onze vrijwilligers en partners je. We nemen je allereerst mee naar de eerste verwezenlijking van ons solidaire kruideniersmodel: De Savooi in Bierbeek. Daarna laten we één van onze partners voor de nieuwe mobiele kruideniers en een solidaire klant ter plaatse aan het woord.

“We zijn met een hele groep vrijwilligers die zeer aan elkaar hangen en allemaal een specialiteit hebben. Dat valt in elkaar zoals de bakstenen waarmee je een huis bouwt.” – Rita Jossart, vrijwilligster De Savooi

Vrijwilligster Rita Jossart draaide vanaf dag 1 – het inrichten van de eerste winkel in 2017 – mee. Het idee van iets terugdoen voor de gemeenschap, nieuwe mensen leren kennen en een gevarieerd takenpakket overtuigden haar om de sprong te wagen in dit experimentele winkelmodel. En ze heeft nog geen moment spijt gehad van die beslissing.

Het solidaire model van een kruideniers winkel is uniek in Vlaanderen. Sociale kruideniers waren en zijn inmiddels vrij goed ingeburgerd. Maar solidaire klanten, mensen die de gewone markprijs betalen, moeten we vaak nog goedbedoelde vooroordelen uit het hoofd praten. Nee, je ontneemt mensen die het minder breed hebben niets als je in onze winkels komt shoppen. Sterker nog: je helpt ons mee om de winkel open te houden, zodat we voor hen de prijzen kunnen drukken.

Rita kan dit beamen: “We hameren erop: ‘Deze winkel is er voor iedereen.’ Dat proberen we op allerlei manieren uit te leggen, zowel in de winkel als op evenementen zoals bv. artisanale markten. Het leuke aan onze winkel is: we hebben een ontvangstruimte waar mensen koffie en soep komen drinken. Er wordt hier veel gelachen. Bij de mensen hier aanschuiven voor een babbel en ze leren kennen, is voor mij een goede tijdsbesteding. Ik vind het nog altijd even leuk als in het begin.”

Dat enthousiasme heeft ook te maken met de hechte vrijwilligersploeg die De Savooi bemannen: “We zijn met een hele groep vrijwilligers die zeer aan elkaar hangen en allemaal een specialiteit hebben. Dat valt in elkaar zoals de bakstenen waarmee je een huis bouwt. Als we bv. feesten organiseren, komen vaak ook de partners en kinderen van onze vrijwilligersploeg of vrijwilligers van het buurtrestaurant een handje meehelpen. Of kom je als vrijwilliger boodschappen doen en je merkt dat het wat te druk is? Dan spring je bij in waar nodig. Dat wordt gewoon gedaan.”

Ook vrijwilligerscoördinator van De Savooi en projectwerker OCMW Bierbeek, Ann Knuts, is trots op de hechte ploeg. “Iedereen is heel zelfstandig: heeft zijn/haar eigen talenten en samen vormen zij een geweldige ploeg. Met een hart voor klanten, voor de service die ze verlenen, voor de visie over wat ze hier samen realiseren. Dat is zo mooi. Alles staat of valt met zo’n ploeg.”

Als het even kan, werkt De Savooi samen met mensen in een kwetsbare positie. Ann legt uit: “Denk aan De Lovenier: die biedt dagondersteuning aan volwassenen met een mentale beperking. Zij komen op woensdag vrijwilligerswerk doen, net als sommige mensen van het psychiatrisch ziekenhuis Sint-Kamillus. Waar mogelijk werken we dus zeer inclusief. Bv. ook met mensen uit andere culturele gemeenschappen, met vluchtelingen, … Vaak groeien die samenwerkingen organisch, van onderuit en dat is mooi om te zien. Dus ik ben benieuwd naar hun ideeën [van de vrijwilligersploeg] voor volgend jaar.”

Wie onze mobiele kruideniers nog niet bezocht, denk nu misschien aan een marktkraam. Een beeld dat niet helemaal klopt, maar zeker ook niet geheel fout is. We vervoeren wekelijks onze producten naar verschillende locaties waar we een vaste plek krijgen in lokale dienstencentra om onze waren uit te stallen. Zo zijn we op vraag van verschillende gemeenten uitstekend bereikbaar voor wie minder goed ter been is.

Katrien Spaas, verantwoordelijke LDC De Kouter in Oud-Heverlee, vertelt over de opzet van een solidaire kruidenier ter plaatse: “De komst van de mobiele kruidenier helpt ons om het sociale netwerk van mensen in hun omgeving te versterken. Mensen kunnen elkaar hier in de solidaire kruidenier ontmoeten. Ze zien elkaar in de winkel en kunnen meteen daarna iets met elkaar drinken in ons café. Ook waren we al lang op zoek naar een manier voor onze bewoners om dichtbij inkopen te kunnen doen. Eigenlijk was de komst van dit project voor ons een geschenk uit de hemel. Het is een succes sinds de start in maart 2024.”

De winkel geeft bewoners van het lokale woonzorgcentrum kans om deel uit te maken van de bredere samenleving, vertelt Katrien: “Doordat de winkel zich in het hart van onze zorgzone installeert, ontstaat er een verbinding tussen onze bewoners en de gemeente, de buurt en de inwoners. Waarmee ik wil zeggen dat de winkelbezoekers niet alleen onze bewoners zijn, maar evengoed buurtbewoners en bezoekers, zowel sociaal als solidair. Zo blijven mensen met verschillende achtergronden met elkaar verbonden. Dat maakt dit voor ons een geweldig project.”

Ook de gemeenten die een partnerschap met Solikoop aangaan, zien de solidaire kruidenier graag komen. Kwestie van werken aan welzijn, al zeggen ze het met wat meer woorden.

Silke Troch van Gemeente en Welzijnshuis Kortenberg laat weten: “De gemeente Kortenberg kiest voor een samenwerking met Solikoop om de toegang tot gezonde en betaalbare voeding voor iedere inwoner mogelijk te maken. Samen streven we ernaar een duurzame voedselcultuur te creëren die het welzijn van onze inwoners versterkt en iedereen inspireert om bewust te kiezen voor een voedzame levensstijl.”

Solidaire klanten komen in de mobiele winkels langs voor het gemak, de gezelligheid en om het initiatief te steunen. Zo vertelt Luc uit Herent: “Dit is een goede zaak: de producten zijn vers en goedkoop. Ook is het hier heel toegankelijk.”

Maria, bij vrienden bekend als Wiske, vult nog aan: “Ik ben heel content. Er is altijd wel volk, dan kunnen we samen babbelen en een koffie drinken. En ik kom hier graag fruit en groenten kopen, zoals verse peren en sinaasappels.”